Wat is een asielzoeker?

Asielzoekers zijn mensen die hun thuisland ontvluchten en bescherming aanvragen in een nieuw land. ‘Asiel zoeken’ betekent dus eigenlijk bescherming zoeken.

Elk jaar laten heel wat mensen hun vertrouwde leven achter. Dat moeten ze vaak plots doen. Ze vluchten om te overleven, om te ontsnappen aan vervolging of geweld.

Andere mensen ontvluchten hun thuisland omdat ze er in armoede leven. Zij gaan op zoek naar een beter leven.

Als ze aankomen in een nieuw land kunnen deze mensen asiel aanvragen. Bv. in België. Daarna wordt onderzocht waarom ze gevlucht zijn uit hun thuisland. Dat onderzoek heet de asielprocedure.

Aan het einde van de asielprocedure zijn er twee opties:

• je krijgt asiel: je mag in België blijven
• je krijgt geen asiel: je mag niet in België blijven

Mensen op de vlucht voor de oorlog in Oekraïne krijgen momenteel automatisch tijdelijk asiel in België. Zij mogen maximaal 3 jaar blijven zonder asielprocedure te doorlopen. De regeringen gaan ervan uit dat de bescherming maar tijdelijk nodig zal zijn. Deze uitzondering is nieuw en bestond bijvoorbeeld niet voor mensen die op de vlucht gingen voor de oorlog in Syrië.

Asiel krijgen of niet?

Wanneer krijg je asiel en mag je in België blijven? Het onderzoek moet tonen dat je vluchtte uit terechte angst voor:

• vervolging omwille van je huidskleur, roots, geloof, nationaliteit, politieke overtuiging. Of omdat je deel bent van een bepaalde sociale groep. Bv. vrouwen of LGBTI+.
• ernstige schade door geweld. Bv. je zou de doodstraf kunnen krijgen. Of er is een serieuze kans dat je gefolterd zal worden. Of er is oorlog waar je woont.

Terugkeren?

Toont het asielonderzoek dat je thuisland toch veilig was? Dan word je niet beschermd en kan je niet blijven als erkend vluchteling.

Vluchtte je voor armoede, hopend op een betere toekomst? Dan krijg je geen bescherming. Je moet dan binnen een bepaald aantal dagen terug naar je thuisland.

• Terugkeren is niet makkelijk. Als je vlucht, verkoop je soms al je bezittingen om je vlucht te kunnen betalen. Soms ben je bang om terug te keren. Soms ben je bang voor de reactie van je familie als je teruggaat. Omdat je asielprocedure lang kan duren, bouwde je soms al veel op in je nieuwe land. Bv. vrienden, een opleiding, een job.
• Maar ook blijven is niet makkelijk. Besluit je om toch te blijven? Dan verblijf je onwettig in België. Je hebt dan geen recht meer op opvang. Ben je ergens onwettig? Dan heb je er weinig rechten:
  • je kan niet officieel gaan studeren
  • je kan enkel in het zwart werken
  • je kan geen officiële woning huren of kopen
  • je bent niet verzekerd tegen ziekte
  • je bouwt geen pensioen op
  • ...

Als je onwettig in België verblijft, is de kans groot dat je in armoede belandt en slachtoffer van uitbuiting wordt.

Hoe verloopt een asielprocedure?

De aanvraag

Ben je op de vlucht en wil je bescherming? Dan moet je bij aankomst in ons land asiel aanvragen.

Je aanvraag doe je bij de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel of aan de grenspolitie (bv. op de luchthaven). Zij noteren waarom je op de vlucht bent.

De Dienst Vreemdelingenzaken bekijkt dan of ons land verantwoordelijk is voor je asielaanvraag. Soms hoort de asielaanvraag in een ander Europees land.

Tijdens de asielprocedure

Tijdens je asielprocedure heb je recht op opvang en begeleiding.

De overheid zorgt voor je basisbehoeften. Via onder andere Fedasil krijg je een slaapplaats, maaltijden, wc, plaats om je te wassen en kledij. De meeste asielzoekers verblijven in een opvangcentrum.

Je hebt ook recht op begeleiding:

• medisch: er zijn dokters en verpleegkundigen in opvangcentra. Je wordt behandeld als je ziek bent en iets nodig hebt.
• juridisch: je krijgt een advocaat die je helpt met je procedure en papieren. Dat is gratis voor jou als asielzoeker.
• psychologisch: je kan praten met een psycholoog. Bv. om je trauma's te verwerken. Soms is dat via een tolk omdat de psycholoog en jij niet dezelfde talen spreken.
• maatschappelijk: hulp om taallessen, werk, school, … te vinden.

Je kan als asielzoeker werken tijdens je asielprocedure. Je moet wel eerst 4 maanden wachten.

Kinderen van asielzoekers of minderjarigen die hier zonder ouders zijn? Zij hebben ook leerplicht en gaan dus naar school.

De asielprocedure:

1. Asielinterview: een medewerker van het CGVS interviewt je. CGVS is een afkorting voor Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatslozen. Ze stellen vragen zoals 'Uit welk land komt u?', 'In welke stad of dorp heeft u gewoond?' of 'Wat denkt u dat er zal gebeuren als u zou terugkeren naar uw thuisland?'. De vragen kunnen diepgaand en moeilijk zijn. Ze vragen ook om je antwoorden te bewijzen. Bij dit interview kan een advocaat, een tolk en een vertrouwenspersoon aanwezig zijn.
2. Onderzoek: het CGVS onderzoekt of je verhaal klopt. En of je verhaal recht geeft op asiel.
3. Beslissing: uiteindelijk beslist het CGVS of je erkend wordt als vluchteling of niet. En dus ook of je in België mag blijven of niet.
4. In beroep gaan: ben je het niet eens met de beslissing? Dan kan je protesteren bij een speciale rechtbank. Deze rechtbank kan de beslissing bevestigen, veranderen of een nieuw onderzoek vragen.

Na het interview komt de beslissing meestal snel. Maar vaak is het vooral lang wachten op je interview.

Meer over de weg die asielzoekers in België moeten afleggen? Fedasil toont hoe iemand vlucht uit hun thuisland, tot de beslissing of ze asiel krijgen:

^{FOTO: Amed Official}